Asset Publisher Asset Publisher

Historia osady Głusko

Rys historyczny osady leśnej Głusko i Nadleśnictwa Głusko.

  

Głusko – Kamienna Knieja /Steinbusch/ to XVI wieczna szlachecka osada leśna założona na karczunku w latach 1560-70 przez Rüdigera von Wedel z Drawna. W 1608 r. osada składała się z 3 zagrodników i folwarku - należała do Hassona von Wedel, który oddał ją w dzierżawę Moritzowi Ditteri. W 1640 r. majątek został oddany w kuratelę wierzycielom na 9 lat, gdyż Wedlowie popadli w długi. W tym czasie osada przeżywała wielokrotne grabieże. W 1713 r. wieś należała do wdowy po komisarzu von Wedel i jej czterech synów. W poł. XVIII w. Głusko przeszło z rąk rodziny von Wedel wraz z Ostrowite i Springe na własność rodziny von Versen. Przypuszcza się, że już wtedy w Głusku istniał kościół filialny należący do parafii w Miradzu. Na przełomie XVIII/XIX w. właścicielem był kaptan von Versen, ale ok. 1820 majątek Głusko przejmuje Johann Friedrich von Sydow, wyższy zarządca dóbr państwowych, właściciel pobliskiego Sitna, który następnie nabył Miradz i Jelenie. Joachim v. Sydow przekształcił Głusko w ośrodek dużego klucza majątków, które w samym powiecie choszczeńskim obejmowały 28 665 mórg ziemi. Dynamiczny rozwój majątku spowodował wzrost liczby ludności i tak w 1809r. w majątku Głusko mieszkało- 36 mieszkańców, w 1820r.- 131 mieszkańców, a w 1831r. – 537 mieszkańców. Johann Friedrich von Sydow mieszkał w głuskim dworze, ale kiedy zmarł 01.02.1849 pochowano go na cmentarzu w Radowie koło Drezdenka. Za jego rządów założono: fabrykę szkła (Glashütte - Podszkle), browar, gorzelnię, fabrykę serów, młyny. Wybudował kanały nawadniające łąki, na których prowadził hodowlę bydła, a także podjęto próby uprawy winnorośli. Dwór, jaki wzniesiono na polecenie Johanna Friedricha von Sydowa został założony na planie kwadratu z wewnętrznym dziedzińcem, i ogrodem przydworskim. Z pierwotnej budowli /dworu/ zachowały się tylko skrzydła wschodnie i środkowe, zaś w miejsce skrzydła zachodniego zbudowano na początku XX w. nowy dwór. Pozostawiony spadkobiercom majątek Głusko liczył wraz z folwarkiem Sitnica 3432 morgi. Od spadkobierców von Sydowa majątek przeszedł na własność kasy leśnej i kasy domeny państwowej. W drugiej połowie XIX wieku przebudowano dawny browar na kościół protestancki (ewangelicki), który w 1900 r. uposażony został w dwa dzwony wykonane przez gisera Colliera z Zehlendorf. Neogotycki kościół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej zbudowany w części z murów dawnego browaru wykonanych z kamienia łamanego oraz z cegły. Od początku XX w Głusku nastąpił proces stopniowego zmniejszania się liczby mieszkańców: 1925r.-278 mieszkańców, 1939r.-204 mieszkańców, 1958 r.-80 mieszkańców. Na początku XX wieku istniejącą we wsi fabrykę karbidu przekształcono w elektrownię. W 1912 r. zbudowano linie elektryczną do Choszczna przez Drawno, a w 1921r. elektrownię włączono do sieci ogólnokrajowej. Z dawnej zabudowy folwarcznej zachował się jedynie ceglany czworak z 1888 roku.

Majątek von Sydowa przekształcono w Nadleśnictwo, które w 1921r. obejmowało 7278 ha (w tym lasów 5 986 ha). W dworze przed II wojną światową i po była szkoła leśna, później więzienie, a obecnie mieści się siedziba Nadleśnictwa Głusko.

Pierwszy udokumentowany podział lasu /mapy historyczne/ na oddziały w Obrębie Wołogoszcz nastąpił w 1807r., zaś w Obrębie Głusko po 1850r., jako że do tego czasu znaczna części Obrębu była gruntem nieleśnym.

Jednym z poważniejszych problemów leśników była obrona lasu przed pożarami. W pierwszych latach XX wieku powstała sieć wież obserwacyjnych - dostrzegalni przeciwpożarowych, na których latem utrzymywano dyżury. W latach 30-tych istniały m.in. wieże na Chłopskiej Górze k. Jeleni, między Sitnicą a jez. Ostrowieckim, w Starym Osiecznie, koło jeziora Marta, koło Kalisza Pomorskiego oraz na zachód od Golina. Do dziś zachowały się po nich jedynie fundamenty. Elementem dawnego systemu zapobiegania dużym pożarom były również pasy kilkunastometrowej szerokości pozbawione drzewostanu, na których miał zatrzymać się ewentualny ogień. Pasy te zalesiane były brzozą i są widoczne do dziś w krajobrazie leśnym, zwłaszcza na obszarze między Głuskiem, Dominikowem    i Nową Korytnicą.

W I połowie XX wieku funkcjonowała w lasach Puszczy Drawskiej wąskotorowa kolejka leśna, zaczynająca się w nieistniejącej już dziś osadzie Dąbrowa nad Drawą /naprzeciw Moczel/ i biegnąca przez Sitnicę, Jelenie do Krępy, gdzie przeładowywano drewno na normalną kolej. Pozyskane drewna w Puszczy transportowano także rzeką Drawą od ok. 1850 r., wtedy to właśnie wykonano kolejne prace regulacyjne na rzece Drawie. Na lewym brzegu, w dolnym odcinku rzeki Drawy, na wysokości ujścia Mierzęckiej Strugi powstał tartak będący odbiorca drewna z Puszczy Drawskiej. Tuż obok powstaje osada "Drawska Piła" (Drage Schneidemuhle). Drewno z Puszczy Drawskiej spławiane było również do portów w Drezdenku i Santoku. W 1895 r. rozpoczyna działalności elektrownia wodna - Kamienna na Drawie w pobliżu osady Głusko. Elektrownia wyposażona została w pochylnię do spuszczania tratew i przepławkę dla ryb. W 1941-1943 r . - powstaje projekt skaskadowania rzeki Drawy przez budowę systemu stopni wodnych i hydroelektrowni. Projekt zakłada uwzględnianie potrzeb spławu drewna i budowę pochylni - zrzutni na zaporach. W 1955r. zakończono żeglugę na dolnym odcinku rzeki Drawy. Do tego okresu w miejscowości Stare Osieczno funkcjonował port rzeczny. Transport w górę rzeki odbywał się barkami ciągniętymi przez konie poruszające się po dróżce holowniczej biegnącej brzegiem rzeki. Ostatecznie spław drewna na rzece Drawa zakończono w 1975r.Chociaż zarzucono żeglugę na dolnym odcinku Drawy, to rzeka nadal znajduje się w rejestrze żeglownych rzek Polski.

Od początku XVII w. i aż do poł. XIX w. na terenie Puszczy Drawskiej funkcjonowały leśne huty szkła. Pierwszą hutę w Głusku założono w 1825 roku. Budowano je w miejscach występowania surowców-piasku szklarskiego, gliny technicznej, wapnia oraz drewna bukowego. Huty najczęściej prymitywne technicznie, zakładane były w drewnianych szopach. Produkowano w nich głównie "zielone szkło leśne" okienne i butelkowe. W XIX wieku datuje się schyłek takiego szklarstwa ze względu na duże koszty produkcji. Na południe od wsi Głusko k. Rybakówki i w pobliżu odgałęzienia obu dróg do Kamiennej znajdowały się trzy takie stanowiska XIX-wiecznych hut.

Po zakończeniu II wojny światowej na mocy dekretu PKWN z dnia 12.XII.1944r. administracja Lasów Państwowych na tym terenie przejęła lasy przedwojennego państwowego Nadleśnictwa Głusko. Formalne przejęcie nastąpiło w 1946r. Pierwszy po wojnie prowizoryczny plan urządzania lasu, na którego podstawie prowadzono gospodarkę planową, wykonano dla Nadleśnictw Głusko, Wołogoszcz i Nowa Korytnica w 1949-54. Plany definitywnego urządzania lasu obowiązywały dla Nadleśnictwa Głusko i Krępa Krajeńska od 01.10.1964, a Osieczno od 01.10.1961. W 1972 roku w ramach reorganizacji połączono trzy małe nadleśnictwa: Głusko, Wołogoszcz i Krępa Krajeńska /część/ w jedno dwuobrębowe Nadleśnictwo Głusko. Na podstawie I rewizji urządzania lasu N-ctwo Głusko gospodarowało w latach 1971-1981, zaś w latach 1982-1993 na podstawie II rewizji urządzania lasu.W obecnych granicach istnieje od 1990 roku. Z dniem 1 maja 1990r. utworzono Drawieński Park Narodowy, w skład którego z Nadleśnictwa Głusko odeszło ok.4 000 ha powierzchni. Nadleśnictwo Głusko z obrębami Głusko i Wołogoszcz przed zmianami w roku 1990 przechodziło różne etapy reorganizacjne. Na podstawie Zarządzenia nr 33 Dyrektora OZLP w Szczecinie z dnia 24.XII.1972r do byłego Nadleśnictwa Głusko przyłączone zostało byłe Nadleśnictwo Wołogoszcz, a w roku 1973 wschodnia część byłego Nadleśnictwa Krępa Krajeńska. Powstało Nadleśnictwo Głusko, w skład którego wchodziły obręby: Głusko, Krępa Krajeńska, Wołogoszcz.

W wyniku nowego podziału administracyjnego kraju w roku 1975, z obrębu Głusko przekazano w 1978 roku północno-wschodnią część leżącą na terenie województwa pilskiego do OZLP w Szczecinku, a z byłego obrębu Krępa Krajeńska wschodnia część przeszła do OZLP w Szczecinku, a część zachodnią włączono do obrębu Głusko. Byłe Nadleśnictwa, które tworzą obecnie gospodarstwo leśne Nadleśnictwa Głusko, zostały utworzone w roku 1945 z około 80% lasów państwowych i z 20% lasów właścicieli ziemskich i lasów komunalnych. Po roku 1945 większość lasów zagospodarowana była zrębami zupełnymi, jedynie wzdłuż rzeki Drawy oraz na części obrębu Wołogoszcz w drzewostanach bukowych prowadzono cięcia częściowe uzyskując odnowienia naturalne. W latach powojennych usuwano szkody jakie w lasach wyrządziły działania wojenne. Ze znanych większych klęsk to gradacje brudnicy mniszki w latach 1946-1949 oraz w latach 1979-1983, które wystąpiły na znacznej powierzchni. W latach 1978 i 1979 na terenie Nadleśnictwa wystąpiła klęska śniegołomów, w wyniku której część drzewostanów w młodszych klasach wieku została znacznie uszkodzona lub zniszczona. Obecna rewizja urządzania lasu jest IVrewizją. Szczegółową historię lasów pod kątem zagospodarowania lasu przedstawiono w elaboracie p.u.l. w cz I. –